Veender- en Lijkerpolder: De sluis

De Sluis

We schrijven het jaar 1632. De ingelanden (grondeigenaren) van de Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking klagen over natte voeten. Het water van het Braassemermeer en het toen nog bestaande Haarlemmermeer zorgen meer dan eens voor wateroverlast in de toch al drassige polder. In het gemeenlangshuis * in Sparendam besluit het waterschap onder druk van de steeds bozer wordende ingelanden om de Veen- en Lijkerpolder buiten de bedijking in Roelofarendsveen te bekaden en zo een fysieke waterscheiding te creëren. Om de verbinding met het Braassemermeer (voor doorgang en waterregulering) in tact te houden, wordt tegelijkertijd besloten om vier houten sluizen te bouwen: in Rijpwetering, Nieuwe Wetering, Oude Wetering en in Roelofarendsveen. De sluis in Roelofarendsveen is de enige nog overgebleven sluis, de andere sluizen verdwijnen in de loop van de eeuwen.

Duur

De houten sluis in Roelofarendsveen functioneert prima maar is duur in onderhoud. Hout heeft nu eenmaal veel te lijden van water. Het polderbestuur heeft er zijn handen vol aan om de aanhoudende rekeningen voor de vele onderhoudswerkzaamheden te betalen. Om rotting te voorkomen moeten de sluizen bijvoorbeeld regelmatig geteerd worden. Daarbij worden emmers vol gebroken schelpen gebruikt om de teer af te dekken.

Nieuwe sluis

Ondanks de hoge onderhoudskosten duurt het ruim 265 jaar voordat de houten sluis in Roelofarendsveen vervangen wordt door de huidige stenen sluis. De tuinders in de Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking telen dan inmiddels ook groenten voor de verkoop. Handelaren die de groente opkopen, transporteren ze via het Braassemermeer naar Leiden, Amsterdam en Haarlem. Het gebruik van de sluis neemt toe en de onderhoudskosten rijzen de pan uit. Om de ingelanden voor óf een financiële ramp óf een waterramp te behoeden, besluit het polderbestuur in 1897 om de sluis te vervangen. In het bestek staat omschreven dat de nieuwe stenen sluis exact twee pramen lang moet zijn. Het voorstel om een sluis te bouwen die ruimte biedt aan vier pramen wordt weggestemd. Te duur, vindt de meerderheid van het polderbestuur.

Het kost in 1897 224 heipalen, een houten vloer, 250 m3 metselwerk en vier deuren om de houten sluis uit 1632 te vervangen. Het werk wordt uitbesteed aan metselaar Dirk van Essen uit Woubrugge voor een bedrag van fl. 9.776,- oud-Hollandse guldens.

Levendig gebied

Tot 1965 zijn de sluis, de veiling en de nabij gelegen cafés Wagenaar en De Haven (in 1876 begonnen als huiskamercafé) het kloppend hart van de Veense bedrijvigheid. Na de sluiting van de veiling staat de sluis en zijn omgeving vooral bekend als de mooiste en meest historische plek in de Veen. Een plek waar het vooral op zonnige dagen bruist van de activiteiten; varen, fietsen, wandelen, hardlopen, terrasje pikken, kermis vieren en ga zo maar door. Als in 1985 de Veense sluis met sluiting wordt bedreigd, staat een groep betrokken burgers op. Zij richten de Stichting Behoud & Beheer Sluis Roelofarendsveen op. Dankzij deze stichting blijft de sluis en de verbinding tussen de historische Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking en het Braassemermeer behouden.

* vergaderlocatie van het waterschap

Dit verhaal is onderdeel van de Tulpenroute. Een vaartocht vol verhalen over de bloeiende polder. De Tulpenroute is gratis. Een routekaart vindt u op deze website of bij één van onze toeristeninformatiepunten, nabij gelegen horeca of jachthavens.

De Tulpenroute in Roelofarendsveen wordt mogelijk gemaakt door lokale ondernemers. Dit verhaal wordt u aangeboden door: Café de Haven.

klopt info niet?